Bağımlılık Şeması Nedir?
Bağımlılık şeması bir kişinin başka insanlardan yardım almadan hiçbir durumla baş edemeyeceğine inanması durumudur. Kişi kendisini yetersiz, kararsız ve yetişkin sorumluluklarının altında ezilmiş hissedebilir. Değişim yeni sorumluluklar getireceğinden, kişide yoğun bir kaygı uyandırabilir. Günlük işlerini tek başına, yardım veya destek almadan yerine getirmek bile onlar için zor ve boğucu olabilir, hatta bazen imkansız görünebilir.
Bağımlılık Şeması Neden Ortaya Çıkar?
Bağımlılık şemasının kökeninde iki uç ebeveynlik biçimi yatar: aşırı korumacı ve yeterince korumacı olmayan ebeveynlik. Aşırı korumacı ebeveynlerin baskıcı tutumları, çocuklarının özerklik kazanmasına izin vermeyen davranışları çocukta bağımlılık duygusuna sebep olabilir. Çocuk, kendi ihtiyaçlarını karşılamayı ve hayatını bağımsız bir birey olarak sürdürmeyi öğrenemez; yetişkin hayatında da tıpkı bir bebeğin bakım verenine muhtaç olduğu gibi bir başkasına bağımlı olmaya devam edebilir.
Diğer taraftan ise bebekliğinden itibaren yeterince bakım almamış, tek başına büyümek ve tüm ihtiyaçlarını kendisi karşılamak zorunda kalmış kişiler dışarıdan oldukça yetkin gözükseler de içten içe hiçbir zaman giderilmemiş olan bağımlılık ihtiyaçlarını hissetmeye devam edebilirler.
Bağımlılık Şemasının Belirtileri Nelerdir?
Bu şemaya sahip kişiler oldukça kararsız olabilirler ve birçok farklı kişiye danışmadan, yönlendirilmeden herhangi bir kararı vermek onlar için neredeyse imkansız olabilir. Tek başlarına yerine getirmeleri gereken bir sorumluluk oldukça kaygı uyandırıcı olabilir. Günlük işleri yerine getirme ve sıradan problemlere çözüm bulma konusunda zorlanabilir, başarısız olabilirler.
Bir de karşıt-bağımlı olarak tanımladığımız bir grup vardır: Bu kişiler dışarıdan her işini kendisi halledebilen, yetkin bireyler gibi gözükürler, ancak içten içe kendilerini yetersiz ve kaygılı hissederler. Onlar asla yardım isteyemezler ve her şeyin üstesinden tek başına gelmeye çalışırlar.
Bağımlılık Şeması ile Nasıl Baş Edilir?
Baş etme sürecinize öncelikle ebeveynlerinizle olan ilişkinizi hatırlayarak başlayabilirsiniz. Hangi ebeveyninize daha bağımlı olduğunuzu, onlardan sizin bağımlılık duygunuzu pekiştirebilecek nasıl cümleler duyduğunuzu fark etmek sürecin temel taşlarından birisidir. İçinizde hâlâ o küçük çocuğun var olduğunu, desteklenmeye ve cesaretlendirilmeye ihtiyacı olduğunu fark edin. Daha sonraki adımda kararsız kaldığınız, yapmakta zorlandığınız veya kaygılandığınız durumların, görevlerin listelerini çıkartabilir bunları kolaydan zora doğru tek başınıza başarmak için kendinizi zorlayabilirsiniz. Kendinizi keşfederek, takdir ederek ve destekleyerek yetkinleşmek ve kendi ayakları üzerinde duran bağımsız bir birey olabilmek mümkün. Sağlıklı ilişkiler kurabildiğiniz mutlu günler dileriz.