Kuşkuculuk ve Kötüye Kullanılma Şeması Nedir?
Kuşkuculuk ve kötüye kullanılma şeması olan kişi her an tetiktedir, kimseye güvenmemesi gerektiğini düşünür çünkü öyle görünmese bile herkesin asıl amacı onu kandırmak, kullanmak veya herhangi başka bir şekilde ona zarar vermektir. Bu yüzden kişi gelebilecek tüm tehlikelere karşı sürekli savunma durumundadır. Özellikle de en yakın olduğu kişilerden daima kuşku duyar.
Kuşkuculuk ve Kötüye Kullanılma Şeması Neden Ortaya Çıkar?
Bu şema genellikle çocukluk döneminde kandırılma, cinsel, fiziksel veya psikolojik taciz, kötüye kullanılma ya da ihanet gibi deneyimler yaşanması sonucu ortaya çıkar. Her türlü taciz çocuk için şiddetli bir sınır ihlalidir ve ona saygı duyulmadığı düşüncesinin küçük yaşta çocuğa aşılanmasına sebep olur. Taciz edilen çocuk kendini kusurlu, suçlu, değersiz ve aşağılanmış hisseder. Özellikle de tüm bu duygulara sebep olan tacizcinin aile içinden olması çok daha sarsıcı ve güven kırıcı olur. Aynı zamanda tacize maruz kalma süresi de şemanın şiddeti üzerinde etkilidir.
Kuşkuculuk ve Kötüye Kullanılma Şemasının Belirtileri Nelerdir?
Bu şema, kişilerde birkaç farklı şekilde görülür. Bunlardan ilki şema kimyası dediğimiz şemamızı tekrar ettirecek kişilere ilgi duyma ve çekim hissetme durumudur. Yani seçilen partner çocuklukta yaşanan deneyimin (taciz, aşağılanma, küçük düşürülme vb.) benzerini yaşatacak özelliklere ve karaktere sahiptir.
Diğer bir görülme şekli de kişinin karşıt saldırıya geçerek mağdurdan saldırgan konumuna geçmesidir. Bu durumda insanlara duyulan güvensizlik ve yaşananların acısını çıkartma isteği büyük bir öfkeye ve saldırganlığa dönüşür. Ancak kötüye kullanılan yerine kullanan kişi olmak da sonucu değiştirmez. Şemaya karşı koyulamamıştır ve şema yine tekrar etmiştir.
Son olarak şema; ilişki içinde partnere duyulan güvensizlikle birlikte yaşanan alınganlıklar, partnerin sözlerini çarpıtma, hareketlerinin altında art niyet arama şeklinde görülebilir. Partner çok iyi davransa bile kişi kendi değersizlik hissini karşı tarafa öyle fazla geçirir ki sonunda partner de o kişinin değersiz olduğu inancına sahip olur ve ona göre davranmaya başlar. Böylece şema yine kendini gerçekleştirmiş ve tekrar etmiş olur.
Kuşkuculuk ve Kötüye Kullanılma Şeması ile Nasıl Baş Edilir?
Bu şema en güçlü ve değiştirilmesi en zor şemalardan birisidir. Bu sebeple baş etmek zorlu bir yolculuk gerektirir. Eğer çocuklukta yaşanan şiddetli bir fiziksel veya cinsel taciz varsa terapi desteği almak en sağlıklı ve size en iyi gelecek yoldur. Zira şemayı değiştirmek için anlamak, anlamak için de hatırlamak çok önemlidir. Hatırlama süreci yorucu ve acı verici olacaktır, bu yüzden güvenli bir alana ve güvenilir birine ihtiyaç vardır.
Terapist veya güvenilir bir arkadaşla hatırlanan bu anılarda kendinize öfkelenmeyi bırakıp öfkeyi tacizciye vurmanın da çok büyük bir iyileştirici gücü olacaktır. Eğer imkân varsa şemayla baş etme sürecinde tacizciyle iletişimi kalıcı veya geçici olarak kesmek sürecin sağlıklı ilerleyişi için önem taşır.
Son olarak, şemanıza hapsolduğunuz; taciz edildiğiniz veya ettiğiniz ilişkilere mahkûm değilsiniz. Bu şemayı hayatınızdan çıkarttığınız zaman hak eden kişilere şans verdiğiniz, onlara güvendiğiniz ve sizin de onları kötüye kullanmadığınız ilişkiler yaşayabilirsiniz. Sağlıklı ilişkiler kurabildiğiniz mutlu günler dileriz.